‘โฮ่ง โฮ่ง’ เจ้าของเสียงตัวปุกปุยร้องเรียกเมื่อยามถึงบ้าน นี่อาจจะเป็นเหตุการณ์ที่คุ้นเคยของใครหลายๆ คน
จากสถิติของกรมปศุสัตว์เกี่ยวกับจำนวนประชากรสุนัขและแมว ปี 2559 พบว่า ในไทยมีสุนัขที่มีเจ้าของ 6,622,364 ตัว และแมวที่มีเจ้าของ 2,541,009 ตัว
ขณะที่ข้อมูลจากกรมพัฒนาธุรกิจการค้าระบุว่า ตัวเลขภาพรวมธุรกิจสัตว์เลี้ยงในประเทศไทยมีมูลค่าประมาณ 3.2 หมื่นล้าน ในปี 2561 ที่ผ่านมา และคาดว่าจะเติบโตที่ 3.5 หมื่นล้านในปี 2562 ขณะที่ตลอดระยะเวลาสิบปีที่ผ่านมา ธุรกิจสัตว์เลี้ยงในไทยเติบโตต่อเนื่องเฉลี่ย 10%
นี่อาจเป็นสิ่งที่ช่วยยืนยันได้ว่าสุนัข แมว หรือสัตว์เลี้ยงอื่นๆ กลายเพื่อนคู่ใจที่อยู่ข้างกายของเรา ไม่ว่าจะเอาไว้พูดคุยให้คลายเหงา ลดความเครียดให้เบาบางลง หรือจ้องมองเฉยๆ ไว้เสพติดความน่ารัก ตลอดจนกลายเป็นหัวหน้ารักษาความปลอดภัยอันดับหนึ่ง ฯลฯ
อย่างไรก็ตาม ในวันแสนดีที่มีสัตว์เลี้ยงคอยอยู่ข้างๆ ก็อาจจะเหี่ยวเฉาไปดื้อๆ เมื่อเจ้าของติดกับดักของยาเสพติดหรือแอลกอฮอล์
การเสพติดถือเป็นโรคร้ายในครอบครัวที่หมายรวมไปถึงสัตว์เลี้ยง และที่การเสพติดส่งผลต่อสัตว์เลี้ยงเป็นเพราะพวกมันจะมีความอ่อนไหวกับความรู้สึกของเจ้านายเป็นพิเศษ แถมยังบันทึกความทรงจำได้อย่างรวดเร็วเมื่อเจอสิ่งผิดปกติ
ทั้งนี้ สัตว์เลี้ยงยังต้องพึ่งพาเจ้าของในการให้อาหาร ให้น้ำ พาไปเดินเล่น และเป็นที่พักพิง แต่เมื่อคนๆ หนึ่งกำลังใช้ยาเสพติดหรือดื่มแอลกอฮอล์ พวกเขามักจะลืมรับผิดชอบสัตว์เลี้ยง ทิ้งสัตว์เลี้ยงไว้เพียงลำพัง ซึ่งสัตว์เลี้ยงจะได้รับผลกระทบจากการใช้สารเสพติดของเจ้าของใน 3 ข้อหลักๆ คือความทุกข์ทางใจ การละเลย และการทารุณกรรม
ผลกระทบที่เกิดขึ้นมักจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ สัตว์เลี้ยงบางตัวอาจแทบไม่ได้รับผลกระทบ ในขณะที่สัตว์เลี้ยงบางตัวอาจเสียชีวิตเนื่องจากเจ้าของทำร้ายพวกมัน อย่างไรก็ดี บางครั้งสุนัขก็ต้องการความใส่ใจ ความอ่อนโยน และความรัก (TLC) มากกว่าแมว ในกรณีของสุนัขจึงต้องระวังการเสพติดหรือการดื่มแอลกอฮอล์แบบเฉพาะเจาะจง
ความทุกข์ทางใจ – ผลกระทบทางจิตใจต่อสุนัขที่เกิดขึ้นจากยาเสพติดและแอลกอฮอล์
เมื่อสุนัขกลายเป็นส่วนหนึ่งของบ้าน พวกมันจะมีบทบาทและความรับผิดชอบเหมือนอย่างที่เราๆ มี สุนัขจะคุ้นเคยกับบุคลิกภาพและสิ่งต่างๆ ของเจ้าของ ไม่นานพฤติกรรมของมันก็จะปรับเปลี่ยนไปตามนั้น แต่เมื่อเจ้าของเริ่มใช้ยาและดื่มแอลกอฮอล์ พลังงานของเขาจะเปลี่ยนไปอย่างมากจนเจ้าสุนัขทั้งหลายรับรู้ได้
เป็นที่รู้กันดีว่าสุนัขเห่าและครวญครางใส่เจ้าของที่เมามายอย่างมาก เพียงเพราะกลัวว่าเพื่อนมนุษย์คนนี้จะไม่สามารถจดจำมันได้อีกต่อไป แน่นอนว่าสารที่เจ้าของเสพหรือดื่มเข้าไปจะไปเปลี่ยนสรีระและวิธีการที่เขาแสดงออกมา ซึ่งสุนัขสามารถรับรู้สิ่งนี้ได้ หรือพวกมันอาจเริ่มรับรู้ถึงกลิ่นของแอลกอฮอล์หรือยาเสพติดอันเป็นสัญญาณของอันตรายและเริ่มรู้สึกตึงเครียดในทันที
หากสุนัขต้องเผชิญกับพฤติกรรมที่ผิดปกติแบบนี้เป็นประจำ พวกมันอาจจะหงุดหงิดกระวนกระวาย รวมถึงไม่ไว้วางใจคนอื่น ซึ่งสุนัขที่เป็นเช่นนี้มีโอกาสสูงที่จะกัดคนด้วยความกลัว และนั่นอาจทำให้เกิดความเสียหายทางอารมณ์และการเงินกับทุกคนที่เกี่ยวข้อง ขณะที่ในอีกทางหนึ่ง เจ้าของที่รักสัตว์เลี้ยงก็ไม่ต้องการให้สุนัขของพวกเขาได้รับการบาดเจ็บแบบนั้นเช่นกัน
การละเลย – ขาดการดูแลที่เหมาะสม
สุนัขที่เจ้าของที่ขี้เมาอาจได้รับผลกระทบจากการถูกทอดทิ้งและทารุณกรรม คนเมาทั่วไปอาจมีอาการสับสน หน้ามืด และหลงลืมการให้อาหาร ให้น้ำ หรือพาสุนัขไปเดินเล่น ทั้งนี้สัตว์เหล่านั้นอาจไม่มีใครสังเกตเห็นเป็นเวลาหลายวัน จนถูกปล่อยให้หิวกระหาย ต้องการเข้าห้องน้ำและหวาดกลัว
นอกจากนี้ บางคนอาจเปิดประตูหรือหน้าต่างทิ้งไว้เพราะความประมาทที่เกิดจากการใช้สารเสพติดทำให้สุนัขออกไปโดยไม่ตั้งใจ จนก่อให้เกิดอันตรายต่อสัตว์ และในกรณีของสุนัขบางตัวที่ก้าวร้าวก็อาจเป็นภัยต่อผู้คนในละแวกนั้นด้วย
ในทางกลับกัน คนเมาหรือติดยาอาจอยู่ห่างจากบ้านเป็นเวลาหลายชั่วโมงหรือหลายวันโดยทิ้งสุนัขให้ดูแลตัวเอง สัตว์เลี้ยงที่ตกอยู่ในสถานการณ์เช่นนี้จึงต้องทนทุกข์ทรมานจากการถูกทอดทิ้งอย่างรุนแรง หรืออาจถึงขั้นตายด้วยความหิวหรือกระหายน้ำ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่เจ้าของสัตว์เลี้ยงควรจะรับผิดชอบสัตว์เลี้ยงของตน หรือหาคนคอยดูแลสัตว์เลี้ยงในระหว่างที่เขาไม่สามารถทำเช่นนั้นได้
การทารุณกรรมสัตว์
ในกรณีที่รุนแรง เจ้าของอาจทำร้ายสุนัขของตนขณะที่พวกเขาอยู่ภายใต้ฤทธิ์ของสารชนิดต่างๆ เช่นเดียวกับที่ใครสักคนสามารถเกรี้ยวกราดต่อคนอื่นๆ ในบ้าน หรือแม้กระทั่งทำสิ่งที่เป็นอันตรายในระหว่างที่เมา แต่พอสร่างเมากลับจำสิ่งที่เกิดขึ้นไม่ได้เลย
บางครั้งสัตว์เลี้ยงก็มีเซนส์บางอย่างเวลาที่คุณตกอยู่ในอันตราย ซึ่งมันอาจจะตั้งค่าไว้ในหัว หากพวกมันเห่าไม่หยุดหย่อนในขณะที่คุณกำลังเกิดอาการถอนแอลกอฮอล์น่าจะเป็นสถานการณ์ที่ค่อนข้างอันตรายสำหรับคุณและสุนัขของคุณ หรือในอีกกรณีหนึ่ง คุณอาจหน้ามืดแล้วก้าวพลาด ซึ่งนำไปสู่ความยุ่งเหยิงภายในบ้าน ลองนึกภาพว่าคุณตื่นขึ้นมาและพบว่าคุณกลายเป็นฆาตกรฆ่าสัตว์ที่คุณรัก แน่นอนว่ามันไม่คุ้มค่าเอาเสียเลย
การละเลย การทารุณกรรม และความทุกข์ทางจิตใจของสัตว์เลี้ยง เป็นสัญญาณเตือนของการเสพติดได้อย่างไร?
อาจเป็นเสียงสัญญาณเตือนแว่วๆ ถ้าสัตว์เลี้ยงของคุณกำลังประสบกับการถูกทอดทิ้ง การทารุณกรรม และ/หรือความทุกข์ทางจิตใจว่า คุณอาจจะมีอาการเสพติดที่ต้องได้รับการรักษา อาการอย่างหนึ่งของความผิดปกติสำหรับการใช้สารเสพติดคือ ละเลยความรับผิดชอบในบ้านหรือที่ทำงาน แน่นอนที่สุดว่า การดูแลสัตว์เลี้ยงอยู่ในหมวดหมู่นี้ด้วย หากคุณลืมให้อาหารให้น้ำ หรือไม่ดูแลสุขภาพและอนามัยของสัตว์เลี้ยง คุณกำลังละเลยความรับผิดชอบที่สำคัญในบ้าน ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าในบางกรณียาเสพติดหรือแอลกอฮอล์ก็กลายเป็นผู้ร้ายตัวจริง
การพาสุนัขออกจากสถานการณ์เลวร้าย
ในความเป็นจริง ถ้าคนๆ หนึ่งติดยาเสพติดมากๆ ความรับผิดชอบทั้งหมดมักจะถูกวางทิ้งไว้ที่หน้าประตู ไม่ว่าจะเป็นความรับผิดชอบต่อสัตว์ เด็ก ครอบครัว หรือบ้านของคุณ ดังนั้น ถ้าใครพบว่าตนเองถูกละเลยหรือถูกทำร้ายโดยผู้ติดยาเสพติดหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พวกเขาควรรีบออกจากสถานการณ์เช่นนั้นและรีบขอความช่วยเหลือทันที
ในทางกลับกัน อย่าลืมว่าสุนัขและเพื่อนขนยาวตัวอื่นๆ ไม่สามารถหนีออกจากสถานการณ์ที่ไม่ปลอดภัยได้ พวกมันเหมือนเหยื่อตัวประกัน การที่เจ้าขนฟูพวกนี้จะหลุดพ้นจากสถานการณ์เลวร้ายจึงจำเป็นต้องอาศัยใครสักคนที่ตระหนักถึงสิ่งที่เกิดขึ้น และยื่นมือเข้ามาช่วยให้สุนัขสามารถออกจากสถานการณ์เลวร้ายได้ หรือที่ดีกว่านั้นคือโน้มน้าวให้เจ้าของสัตว์เลี้ยงมองหาความช่วยเหลือด้วย
ในบางกรณี คนที่เข้ามาช่วยเหลืออาจรายงานการทารุณกรรมสัตว์ โดยค้นหาว่าใครเป็นผู้รับผิดชอบในการสืบสวนและบังคับใช้กฎหมายต่อต้านการทารุณกรรมในพื้นที่ เช่น หน่วยงานควบคุมสัตว์ กรมตำรวจในพื้นที่ หรือสถานสงเคราะห์ หรือคุณอาจต้องโทรไปที่สายด่วนการทารุณกรรมสัตว์ แต่หากผู้ที่เข้ามาช่วยเหลือรู้จักเจ้าของและมีความสัมพันธ์ที่เป็นมิตร คุณอาจพูดคุยอย่างตรงไปตรงมาเกี่ยวกับสิ่งที่คุณสังเกตเห็น และควรเสนอแนะให้เขานำสัตว์เลี้ยงไปฝากให้คนอื่นดูแลชั่วคราว หรือวิธีการอื่นๆ เพื่อพวกเขาไม่สามารถดูแลสัตว์เลี้ยงได้
การมีสุนัขอยู่ในช่วงการบำบัดช่วยได้อย่างไร?
สำหรับผู้ติดยาเสพติดที่มีสุนัขแสนรักที่บ้าน ซึ่งรู้อย่างชัดเจนว่าอาการของโรคที่เป็นอยู่นำไปสู่การทำร้ายสัตว์เลี้ยง นี่อาจกลายเป็นแรงจูงใจทั้งหมดที่พวกเขาลุกขึ้นมาเพื่อป้องกันไม่ให้อาการของโรคกำเริบและพยายามอย่างมากที่จะไม่เมา (แม้กระทั่งสำหรับผู้ที่ดิ้นรนกับการเสพติด การรู้ว่าสิ่งใดที่พวกเขาสามารถทำให้สัตว์เลี้ยงแสนรักผ่านพ้นไปได้ก็อาจเป็นแรงจูงใจเพียงพอที่จะขอความช่วยเหลือและไปบำบัด)
ทั้งนี้การวิจัยยังแสดงให้เห็นว่าการบำบัดด้วยสัตว์ (สุนัขบริการ) เป็นประโยชน์ในการบำบัดสารเสพติด และในการศึกษาสุนัขบำบัดได้ให้ ‘โอกาสที่เพิ่มขึ้น’ ในการทำความเข้าใจความคิด อารมณ์ แบบแผนพฤติกรรม กลไกการเผชิญปัญหาที่ไม่ดีต่อสุขภาพ และให้คำแนะนำแก่ผู้ป่วยสำหรับทิศทางที่เป็นทางเลือกและพฤติกรรมใหม่ๆ ที่ดีต่อสุขภาพมากขึ้น
การรับคนเลี้ยงสุนัขในขณะที่คุณอยู่ในสถานบำบัด
หากคุณกำลังมองหาความช่วยเหลือในการรักษา แต่มีสัตว์เลี้ยงที่ต้องดูแล อย่าดูถูกน้ำใจของเพื่อนและเพื่อนบ้านที่มักจะยินดีช่วยดูแลเพื่อนขนยาวของคุณ หรือแม้กระทั่งกับเพื่อนๆ ที่ตัดขาดจากคุณเพราะกลัวว่าจะทำให้คุณไม่สบายใจ พวกเขาก็อาจยินดีที่จะช่วยดูแลสัตว์เลี้ยงให้คุณ ระหว่างที่คุณต้องเข้าสถานบำบัดเช่นกัน
แน่นอนว่าสัตว์เลี้ยงไม่เหมือนคน พวกเขาไม่สามารถหนีออกจากสภาวะที่ถูกทอดทิ้งหรือถูกทารุณกรรมได้ด้วยตนเอง ในฐานะเจ้าของและคนรักสุนัข คุณจึงมีหน้าที่ที่ต้องรับผิดชอบ และปฏิบัติต่อพวกเขาอย่างที่สัตว์เลี้ยงสมควรได้รับ หรือหากเกิดสถานการณ์ที่เป็นปัญหาหรือตึงเครียด ก็ควรรีบพาสัตว์เลี้ยงออกจากสถานการณ์นั้นทันที
‘สัตว์เลี้ยง’ กำลังใจเบอร์ต้นๆ ที่คุณอาจหลงลืม
มาถึงตรงนี้หากคุณอยากลด ละ เลิก แอลกอฮอล์ คุณสามารถเลือกวิธีต่าง ๆ ได้ตามต้องการ และโปรดรู้เอาไว้ว่ามีกำลังใจอยู่ทุกหนแห่ง อย่างน้อยที่สุดก็กำลังใจจากสัตว์เลี้ยงตัวโปรดของคุณ
…ที่ไม่ว่าคุณจะเป็นอย่างไร พวกเขาจะนั่งรอคุณและรักคุณอย่างไม่มีเงื่อนไขเสมอ ดังนั้นอย่าลืมดูแลและรักสัตว์เลี้ยงของคุณ เพราะพวกเขาก็มีชีวิตจิตใจไม่ต่างกัน
เรื่องและภาพ: ทีมงาน Alcohol Rhythm
